Deze paragraaf handelt over de hoogte van de algemene reserve en andere weerstandscapaciteit waarover de gemeente Nissewaard beschikt om calamiteiten en andere tegenvallers op te kunnen vangen. Dit (weerstand) vermogen is van belang voor het bepalen van de financiële gezondheid van de gemeente. Door de beschikking over voldoende weerstandsvermogen kan worden voorkomen dat elke financiële tegenvaller dwingt tot bezuinigingen. In januari 2015 is de nota 'Risicomanagement en weerstandsvermogen 2015’ vastgesteld. In deze nota is onder andere de methodiek vastgesteld waarmee het weerstandsvermogen wordt bepaald. Conform artikel 11 van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) worden in deze paragraaf de volgende onderwerpen behandeld:
· Een inventarisatie van de risico's;
· Een inventarisatie van de weerstandscapaciteit;
· Het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico's.
De gemeente Nissewaard is zich bewust van alle risico’s, die samenhangen met de taken van de gemeente. Bij alle handelingen wordt nagedacht over mogelijke risico’s en worden maatregelen getroffen om de risico’s zoveel mogelijk te beperken.
De definitie van weerstandscapaciteit volgens het BBV is:
De middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken. Te denken valt hierbij aan: het vrij besteedbare deel van de algemene reserve, onbenutte belastingcapaciteit en stille reserves.
Onderscheid kan worden gemaakt in incidentele en structurele weerstandscapaciteit. Met het eerste wordt bedoeld het vermogen om eenmalige tegenvallers op te vangen. Deze capaciteit moet worden gezocht in de vermogenssfeer, meer specifiek: in de reserves. Met structurele weerstandscapaciteit worden die middelen bedoeld die permanent ingezet kunnen worden om tegenvallers in de lopende exploitatie op te vangen, zonder dat dit ten koste gaat van de uitvoering van bestaande taken. Dit moet worden gezocht in de exploitatiesfeer.
Het belangrijkste weerstandsvermogen voor de gemeente Nissewaard wordt gevormd door de algemene reserve, reserve herstructurering de Akkers, reserve Beheer en reserve Sociaal Domein. Het weerstandsvermogen is op 31 december 2017 € 36,6 miljoen. Om inzicht te verkrijgen in het weerstandsvermogen leggen we een relatie tussen de weerstandscapaciteit en de risico's.
Het is wenselijk om risico's die van invloed zijn op de bedrijfsvoering van de gemeente Nissewaard beheersbaar te maken. Door inzicht in de risico's wordt de gemeente in staat gesteld om op verantwoorde wijze besluiten te nemen, zodat de risico’s nu en de risico’s gerelateerd aan toekomstige ontwikkelingen in verhouding staan tot de vermogenspositie van Nissewaard.
Om inzicht in de risico’s van de gemeente te kunnen verkrijgen is een uitgebreide risico inventarisatie uitgevoerd. Op basis van de geïnventariseerde risico’s is tevens het weerstandsvermogen berekend.
Om de risico's van gemeente Nissewaard in kaart te brengen is in samenwerking met de afdelingen een risicoprofiel opgesteld. Uit de inventarisatie zijn vanuit de afdelingen risico's in beeld gebracht. In het onderstaande overzicht worden echter alleen de vijfentwintig risico's gepresenteerd die de hoogste bijdrage hebben aan de berekening van de benodigde weerstandscapaciteit. Per onderwerp is gewerkt met een kanspercentage. Aan de hand hiervan wordt per risico een indicatie gegeven hoe groot de kans is dat een bepaald risico zich kan voordoen.
Top 25 van risico's | ||||
Risiconummer | Risico | Kans | Financieel gevolg | Invloed |
R584 | Als gevolg van de gewijzigde BBV-regels moeten de strategische gronden rond Groenzone Zuid-Oost worden gewaardeerd als materiële vaste activa. Hierdoor moet de boekwaarde worden afgewaardeerd. | 95% | max.€ 12.500.000 | 41.56% |
R533 | Door een uitspraak van de rechter bestaat de mogelijkheid dat de gemeente geen precariorecht kan heffen over de kabels en leidingen in de grond. | 30% | max.€ 15.200.000 | 9.00% |
R518 | Als gevolg van de vervangingsopgave buitenruimte bestaat het risico dat er teveel onderhoud tegelijk verricht moet worden. Hierdoor bestaat de kans op uitputting van de huidige stelpost beheer. | 90% | max.€ 2.500.000 | 5.29% |
R579 | Als gevolg van de gewijzigde BBV-regels moeten de strategische gronden rond Kantoren Metro worden gewaardeerd als materiële vaste activa. Hierdoor moet de boekwaarde worden afgewaardeerd. | 95% | max.€ 1.500.000 | 5.02% |
R525 | Per januari 2018 is resultaatsbekostiging bij de specialistische jeugdhulp (GR JR) ingevoerd. In relatie tot vergelijkbare jeugdhulp in 2017 kan dit leiden tot een hogere realisatie van de specialistische jeugdhulp (GR JR) over het jaar 2018. In het kader van de GR JR zijn 72 casussen geanalyseerd. Voor deze casussen bleek, vanwege de invoering van resultaatsbekostiging, een kostentoename van 12%. Op basis van deze analyse rekenen we hier met een toename van 10% vanwege de invoering van resultaatsbekostiging. | 70% | max.€ 2.000.000 | 2.97% |
R589 | Als gevolg van de wet werken naar vermogen moeten arbeidsbeperkten meer uitstromen naar de reguliere arbeidsmarkt. Het risico bestaat dat de uitstroomnormen niet worden gehaald. Daardoor zijn de budgetten dan ontoereikend. | 80% | max.€ 2.000.000 | 2.93% |
R580 | Als gevolg van de gewijzigde BBV-regels moeten de strategische gronden rond De Dijk worden gewaardeerd als materiële vaste activa. Hierdoor moet de boekwaarde worden afgewaardeerd. | 20% | max.€ 8.000.000 | 2.43% |
R502 | Afhankelijk van de mogelijke invulling in verband met actuele marktvraag zal mogelijk een deel van de grondwaarde van Vlek 10 in De Haven moeten worden afgewaardeerd. | 30% | max.€ 2.550.000 | 1.86% |
R429 | Als gevolg van onderlinge concurrentie wordt de geraamde grondopbrengst van de resterende vier torens van de Dijkzone niet (binnen de planning) gehaald. | 25% | max.€ 2.802.500 | 1.70% |
R563 | De eigen bijdrage in het kader van de WMO wordt verlaagd tot max. 17,50 euro per maand (= abonnementstarief). De eigen bijdrage voor collectief vervoer zit hier niet in. Het is nog niet bekend in welke mate we hiervoor gecompenseerd worden. Eveneens is nog niet bekend in welke mate het abonnementstarief een aanzuigende werking zal hebben op het gebruik van de WMO. | 70% | max.€ 1.000.000 | 1.48% |
R581 | Als gevolg van de gewijzigde BBV-regels moeten de strategische gronden rond de Groene Kruisweg worden gewaardeerd als materiële vaste activa. Hierdoor moet de boekwaarde worden afgewaardeerd. | 60% | max.€ 1.500.000 | 1.46% |
R454 | De woningmarkt is hersteld, echter kan de grondprijsstijging op lange termijn lager uitvallen dan nu wordt verwacht wanneer de bouwkosten harder stijgen dan de V.O.N.-prijzen of wanneer de woningmarkt een nieuwe dip ingaat. | 15% | max.€ 3.900.000 | 1.43% |
R535 | Als gevolg van tegenvallende exploitatie ten opzichte van de begroting bestaat het risico dat de besparingen bij Syntrophos als gevolg van synergie niet wordt gehaald. Hierdoor bestaat de kans dat de ICT-lasten voor de gemeente hoger zijn dan begroot. | 50% | max.€ 1.500.000 | 1.38% |
R534 | De financiële afrekening van de grenscorrectie met Hellevoetsluis rondom Oudenhoorn valt lager uit dan verwacht. | 50% | max.€ 1.500.000 | 1.36% |
R298 | Als gevolg van tegenvallende resultaten bij de deelnemingen in Eneco, Stedin en Evides bestaat de kans dat het gerealiseerde dividend lager is dan begroot, waardoor er een begrotingstekort ontstaat. | 50% | max.€ 1.000.000 | 1.21% |
R564 | Voor het collectief vervoer vindt per 1/1/2019 een nieuwe aanbesteding plaats. Op basis van jurisprudentie en harmonisatie binnen Voorne-Putten stijgt het aantal toegekende kilometers van 1260 naar 1800 per persoon per jaar. | 70% | max.€ 750.000 | 1.06% |
R492 | Gemeenschappelijke Regeling Jeugdhulp Rijnmond (GR JR). De afspraak in de GR JR is dat als er een tekort ontstaat op het totale GR JR budget de deelnemende gemeenten, conform afgesproken verdeelsleutel, extra moeten bijdragen. Het tekort is aan de hand van de huidige cijfers (realisatie 2017) geprognosticeerd. | 85% | max.€ 650.000 | 1.01% |
R297 | Als gevolg van een belastingcontrole bestaat de kans dat er een fout in de steekproef wordt ontdekt. Deze fout wordt geëxtrapoleerd, zodat de impact van de fout veel groter kan zijn dan de werkelijke gevonden fout. | 50% | max.€ 1.000.000 | 0.92% |
R524 | Als gevolg van onze aandeelhoudersrol in Voorne-Putten Werkt B.V bestaat de kans dat de gemeente wordt aangesproken voor een tekort bij een faillissement of surceance. | 50% | max.€ 1.000.000 | 0.91% |
R593 | Als gevolg van lagere uitstroom uit de bijstandsuitkeringen bestaat de kans dat de vergoedingen hiervoor vanuit het Rijk niet langer toereikend zijn. Hierdoor moeten we reserves aanwenden voor deze bijstandsuitkeringen. | 50% | max.€ 1.000.000 | 0.91% |
R582 | Als gevolg van de gewijzigde BBV-regels moeten de overige strategische gronden worden gewaardeerd als materiële vaste activa. Hierdoor moet de boekwaarde worden afgewaardeerd. | 5% | max.€ 9.000.000 | 0.84% |
R501 | In de grondexploitatie De Haven is geen rekening gehouden met onvoorziene kosten. | 30% | max.€ 1.000.000 | 0.73% |
R588 | Als gevolg van een ontoereikend controlemechanisme in het subsidieproces bestaat de kans dat de subsidiebeschikking te laat wordt afgegeven. Hierdoor kan de subsidie onterecht of te hoog zijn vastgesteld, terwijl het geld niet meer kan worden teruggevorderd. | 80% | max.€ 500.000 | 0.73% |
R439 | Als gevolg van marktomstandigheden wordt de geraamde grondopbrengst van de resterende grote vrije sectorkavels in Heer en Meester over een langere periode uitgefaseerd of wordt het programma aangepast aan een goedkoper segment. | 25% | max.€ 1.100.000 | 0.66% |
R583 | Als gevolg van de gewijzigde BBV-regels moeten de strategische gronden rond Heer en Meester worden gewaardeerd als materiële vaste activa. Hierdoor moet de boekwaarde worden afgewaardeerd. | 30% | max.€ 900.000 | 0.49% |
Totaal grote risico's: € 76.352.500
Overige risico's: € 27.820.000
Totaal alle risico's: € 104.172.500
Op basis van de ingevoerde risico's is een risicosimulatie uitgevoerd. De risicosimulatie wordt toegepast omdat het reserveren van het maximale bedrag (€ 104.172.500) ongewenst is. De risico's zullen immers niet allemaal tegelijk en in hun maximale omvang optreden.
Op basis van de ingevoerde risico's is een risicosimulatie uitgevoerd. Onderstaande tabel toont de resultaten van de risicosimulatie.
Benodigde weerstandscapaciteit bij verschillende zekerheidspercentages | |
Percentage | Bedrag |
5% | € 19.549.666 |
10% | € 21.285.832 |
15% | € 22.149.497 |
20% | € 22.804.972 |
25% | € 23.372.529 |
30% | € 23.915.152 |
35% | € 24.448.745 |
40% | € 24.967.757 |
45% | € 25.515.386 |
50% | € 26.106.476 |
55% | € 26.761.468 |
60% | € 27.496.351 |
65% | € 28.340.549 |
70% | € 29.345.730 |
75% | € 30.536.696 |
80% | € 31.909.567 |
85% | € 33.470.195 |
90% | € 35.260.272 |
95% | € 37.634.964 |
Uit de grafiek en de bijbehorende tabel volgt dat het 90% zeker is dat alle risico's kunnen worden afgedekt met een bedrag van € 35.260.272 (benodigde weerstandscapaciteit).
De beschikbare weerstandscapaciteit van Gemeente Nissewaard bestaat uit het geheel aan middelen dat de organisatie daadwerkelijk beschikbaar heeft om de risico's in financiële zin af te dekken. Het uitgangspunt is dat de risico's afgedekt worden met de algemene reserve. Een aantal bestemmingsreserves kunnen naar hun aard ook als algemene reserve worden beschouwd. Deze reserves zijn daarom meegenomen als “dekking”.
Weerstand | Startcapaciteit |
Algemene reserve | € 10.728.000 |
Herstructurering de Akkers | € 755.000 |
Reserve Beheer | € 5.013.000 |
Reserve Sociaal Domein | € 19.949.000 |
Totale weerstandscapaciteit | € 36.445.000 |
Om te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, dient de relatie te worden gelegd | ||
De benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen.
Ratio weerstandsvermogen = | Beschikbare weerstandscapaciteit | = | € 36.445.000 | = 1,03 |
Benodigde weerstandscapaciteit | € 35.260.272 |
De normtabel is ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit Twente. Het biedt een waardering van het berekende ratio.
Tabel 4: Weerstandsnorm | ||
Waarderingscijfer | Ratio | Betekenis |
A | >2.0 | uitstekend |
B | 1.4-2.0 | ruim voldoende |
C | 1.0-1.4 | voldoende |
D | 0.8-1.0 | matig |
E | 0.6-0.8 | onvoldoende |
F | <0.6 | ruim onvoldoende |
Het ratio van de gemeente Nissewaard valt in klasse C. Dit duidt op een voldoende weerstandsvermogen.
Jaarstukken 2017 | Verloop van de kengetallen | |||
Kengetallen | Jaarstukken 2015 | Jaarstukken 2016 | Begroting 2017 | Jaarstukken 2017 |
Netto schuldquote | 177,44% | 179,78% | 182,03% | 154,59% |
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle leningen | 165,28% | 164,90% | 171,71% | 144,64% |
Solvabiliteitsratio | 9,99% | 10,22% | 10,98% | 11,30% |
Structurele exploitatieruimte | -6,35% | -4,68% | 0,22% | 0,85% |
Grondexploitatie | 16,15% | 18,68% | 17,46% | 15,06% |
Belastingcapaciteit | 95% | 95% | 96% | 96% |
Solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. Het geeft de verhouding tussen eigen vermogen en het totale vermogen weer. Deze ratio geeft een lichte positieve stijging aan ten opzichte van de rekening 2016.
Netto schuldquote
De netto schuldquote geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft zodoende een indicatie in welke mate de rentelasten en aflossingen op de exploitatie drukken. Omdat bij leningen onzekerheid kan bestaan of ze allemaal terug worden betaald, wordt bij de berekening van de netto schuldquote onderscheid gemaakt door het kengetal zowel inclusief als exclusief de doorgeleende gelden te berekenen. Op die manier wordt duidelijk wat het aandeel van de verstrekte leningen in de exploitatie is, en ook wat dat betekent voor de schuldenlast. Deze ratio geeft een positieve stijging aan ten opzichte van de rekening 2016.
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle leningen
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft zodoende een indicatie in welke mate de rentelasten en aflossingen op de exploitatie drukken. Omdat bij leningen onzekerheid kan bestaan of ze allemaal terug worden betaald, wordt bij de berekening van de netto schuldquote onderscheid gemaakt door het kengetal zowel inclusief als exclusief de doorgeleende gelden te berekenen. Op die manier wordt duidelijk wat het aandeel van de verstrekte leningen in de exploitatie is, en ook wat dat betekent voor de schuldenlast. Deze ratio geeft een positieve stijging aan ten opzichte van de rekening 2016.
Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitatie geeft weer hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale geraamde baten. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. De accountant moet ieder jaar beoordelen of de gronden tegen een actuele waarde op de balans zijn opgenomen. Het percentage nul betekent feitelijk dat de gemeente geen risico loopt. Deze ratio geeft een lichte positieve stijging aan ten opzichte van de jaarrekening over 2016.
Structurele exploitatieruimte
De structurele exploitatieruimte is van belang om te kunnen beoordelen welke structurele ruimte de gemeente heeft om de eigen lasten te dragen. Structurele baten zijn bijvoorbeeld de algemene uitkering en opbrengsten uit de onroerende zaak belasting. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten inclusief rente en aflossingen van leningen te dekken. Deze ratio geeft een positieve stijging aan ten opzichte van de jaarrekening over 2016.
Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk in de gemeente zich verhoudt ten opzichte van het landelijke gemiddelde. De positieve trend betekent dat de gemiddelde belastinglasten voor Nissewaarders dicht bij het landelijk gemiddelde ligt.